Vùng trung du và miền núi nước ta có địa hình phức tạp, độ dốc lớn, chia cắt và hiểm trở. Do những đặc thù về điều kiện tự nhiên, khí hậu, địa chất, thủy văn... đã làm cho các vùng trung du và miền núi chịu nhiều tác động ảnh hưởng của thiên tai, đặc biệt là lũ ống, lũ quét và sạt lở đất.

Khác với các đô thị, phần lớn được phát triển lâu đời tại các vùng đất an toàn, thuận lợi, được chú trọng hơn trong công tác quy hoạch xây dựng, có sự đầu tư cơ sở hạ tầng tốt hơn nên các ảnh hưởng thiệt hại do lũ ống, lũ quét và sạt lở đất gây ra không nhiều, thì tại nhiều vùng dân cư nông thôn, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng hẻo lánh do tập quán định cư, sinh kế phần lớn diễn ra ở các vùng thung lũng chân đồi núi, cửa khe suối, ven sông... là những nơi thường hứng chịu các tác động nặng nề của lũ ống, lũ quét và lũ bùn đá. Bên cạnh đó, một bộ phận dân cư khác sinh sống trên các triền đồi, vùng núi cao lại chịu ảnh hưởng của sạt lở đất.

Ngay từ những năm 1999, sau trận lụt lịch sử tại miền Trung, công tác quy hoạch xây dựng đã có sự quan tâm hơn đến các vấn đề về thiên tai trong đó có lũ ống, lũ quét và sạt lở đất. Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, diễn biến thiên tai ngày càng bất thường, khó dự báo, thì công tác quy hoạch xây dựng gắn với phòng chống thiên tai lại càng phải tiếp tục được xem xét một cách kỹ lưỡng.

Để hỗ trợ các địa phương thực hiện rà soát, lập quy hoạch xây dựng các đô thị, điểm dân cư nông thôn trong vùng chịu ảnh hưởng của lũ ống, lũ quét và sạt lở đất. Bộ Xây dựng đã giao Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn Quốc gia xây dựng và ban hành “Hướng dẫn quy hoạch đô thị, điểm dân cư nông thôn trong khu vực chịu ảnh hưởng của lũ ống, lũ quét và sạt lở đất”.

Hướng dẫn này sẽ là tài liệu hữu ích có thể tham khảo cho các tổ chức, cá nhân thực hiện công tác tư vấn quy hoạch xây dựng, các cán bộ quản lý Nhà nước về quy hoạch xây dựng nhằm nâng cao vai trò, hiệu quả của quy hoạch đô thị, điểm dân cư nông thôn trong công tác phòng, tránh lũ ống, lũ quét và sạt lở đất.